Hlutirnir eru komnir í fastar skorður í skólum og vinnustöðum landsins. Fyrstu lægðirnar byrjaðar að birtast og lauf tekin að gulna. Samt er enn hlýtt og sólin skín á mann milli skúra þennan sunnudagseftirmiðdag. Þá finnst manni forréttindi hvað er stutt í náttúruna í Reykjavík. Elliðaárdalurinn skartar sínu fegursta í öllum árstíðum. Það er mikil umferð þessa dagana og ég er allavega feginn að geta auðveldlega hjólað mína leið í vinnuna og fengið bæði hreyfingu og íhugun áður en vinnudagurinn hefst. Allir sem geta ættu að leyfa sér að njóta þeirra gæða að hjóla eða labba í vinnu og skóla.
🤖Stafræn verkfæri og gervigreind
Ég hafði orð á því um daginn á twitter að skipulagsgerð og margt í hönnunarferli væri mjög hliðrænt (e. analogue) og að innreið þess stafræna væri enn mikið til órætt mál. Vissulega eru notuð ýmis stafræn hjálpartæki og það er alveg liðin tíð að teikningar séu gerðar í höndum með pennum og reglustikum en á vissan hátt eru þau verkfæri oft lítið annað en framlenging á gömlu verklagi. Fólk er bara að teikna með tölvu í stað blýants og tölvan er bara stafrænn pappír. Það er auðvitað allur gangur á og BIM (e. building information modelling) er mikið notað við hönnun á stærri verkefnum í dag. Þá er ekki bara verið að draga línur á stafrænt blað heldur setja inn hluti með ýmsa skráða eiginleika í þrívítt rúm. En þegar kemur að því að sinna hönnun á ýmsum þáttum eins og þörf fyrir loftun eða ákvörðun um stærð burðarbita er líklegt að gripið sé í gamalt módel í Excel skjali. Það hafa líka verið gerð flott líkön af framtíðarskipulagi sem er hægt að skoða með sýndarveruleikagleraugum m.a. Heklureiturinn sem ég fjallaði um um daginn var færður í slíkan búning. En sýndarveruleikinn sprettur ekki fram, hann er bara birtingarmynd af teikningunum og gefur auðvitað betri tilfinningu fyrir rýmunum.
Kosturinn við alvöru stafræn verkfæri er að þau fylla inn í eyðurnar og draga saman gögn sem geta lýst útkomunni án þess að mannshöndin þurfi að koma nálægt. Í skipulagi er þetta í raun afskaplega frumstætt að mörgu leyti. Það eru til mörg landupplýsingaverkfæri sem eru notuð til að lýsa því sem er til og jafnvel því sem á að verða en það er mikil handavinna fólgin í ferlinu. Aðgengi að ýmsum gögnum er auðvitað miklu betra nú en nokkru sinni fyrr og hægt að setja fram mun raunsannari mynd af aðstæðum með hjálp tækja eins og Borgarvefsjánni sem Reykjavíkurborg rekur af miklum myndarskap. En stundum fær maður á tilfinninguna að marglaga og nákvæmar upplýsingar sem má sækja geri of lítið til að bæta eða skerpa sýnina. Það er til dæmis svo ótrúlega heillandi við skipulagsáætlanir frá sjötta og sjöunda áratugnum hvað þær hafa skarpa sýn og hvað gögnin eru nýtt vel til að styðja við sýnina. Það er hætt við að of mikið af upplýsingum geri framsetninguna letilega eða framkalli greiningarlömun þar sem sífell er beðið um meiri upplýsingar án þess að niðurstaðan verði neitt ljósari.
🏙️Betri niðurstöður og framsetning
Ég spilaði auðvitað SimCity eins og allir sæmilega borgarsinnaðir meðlimir þúsaldarkynslóðarinnar. Það er í raun líkanagerð þar sem er jafnframt hægt að sjá útkomur stórviðburða eins og að loftsteinn lendi á borginni sem maður hefur skipulagt. Í sumar spilaði ég aðeins Cities Skylines sem er frábær útvíkkun á því sem SimCity byrjaði. Það er hægt að fara mjög langt í að nota sérstakar viðbætur sem breyta virkni leiksins og ég kann lítið á. Það eru ýmsar forsendur í líkaninu sem keyrir áfram atburðarrásina í leiknum sem eru kannski ekki alveg í takt við veruleikann og töluverðar einfaldanir. En þessi leikur er í raun og veru lýsing á væntingum fólks um það hvernig skipulagslíkan ætti að líta út. Það fyllir upp í með smáatriðum og eiginleikum hvers svæðis og tengir þau saman. Atburðarrásin er líka nógu hröð til að hægt sé að endurskapa nokkrar útgáfur af framtíðinni og bera saman útkomur. Helsta leiðin til að skapa nokkrar útgáfur af skipulagi í dag er að ráða nokkur teymi til að vinna samhliða að skipulagsgerðinni til dæmis gegnum samkeppnir. En hvernig svæðin nýtast er bara háð dómgreind þeirra sem virða tillögurnar fyrir sér.
🛠️Nokkrir vísar að stafrænum verkfærum
Þessi umfjöllun gervigreindarhönnun á herbergjaskipan íbúða ber með sér ákveðnar hugmyndir um það hvernig tölvan mun koma inn í skipulagsgerð á næstu árum. Ítranir og ákvarðanir byggðar á hundruðum eða þúsundum fordæma eru það sem tölvur geta gert mun betur en mannfólk.
Flestir sem koma nálægt gatnahönnun hafa notað Streetmix sem gerir manni kleift að stilla upp þversniði götu með einföldum hætti og meta hvað komist fyrir í götukassanum. Þetta er ómetanlegt tæki til að skoða endurbætur á götum í þegar byggðum hverfum því viðmið um breidd eru þegar inni og niðurstaðan sést á myndrænan hátt strax.
Remix er forrit sem Strætó hefur m.a. notað til að meta kostnað af breytingum á leiðakerfinu. Ég hef einhvern tímann fiktað í því, minnir að það hafi bara verið til einfaldur opinn aðgangur. Mjög einfalt viðmót og upplýsingarnar spretta fram um leið og maður hefur dregið til leiðina og stillt tíðni vagnanna.
Verkfræðistofan Atkins í Svíþjóð hefur fengið styrk til að þróa stafrænt skipulagstól PIM (planning information modelling) en eitthvað virðist það nú hafa dregist samt. En þar má alveg sjá hvaða væntingar fólk hefur. Þetta á að vera jafn einfalt að gera og tölvuleikur og skila jafn miklum upplýsingum og tölvuleikur en vera um raunveruleikann.
Endilega látið mig vita ef þið þekkið fleiri svona verkfæri eða hafið skoðun á því hvernig stafræn tæki nýtast í skipulagsgerð í dag. Ég myndi vilja sjá þetta svið þróast miklu betur og væri mjög flott að sjá einhver tól verða til á Íslandi.
📊Engar upplýsingar án gagna
Það hlýtur að segja sitt að lífskjararannsókn Hagstofunnar sem er ein besta heimildin um ýmislegt sem tengist húsnæðismálum hefur ekki verið uppfærð undanfarin tvö ár. Niðurstöður komu síðast út um könnunina 2016. En því miður liggur ekkert fyrir um árin 2017-2019. Rannsóknin er að vísu gerð á hverju ári en vegna einhverra skipulagsbreytinga hefur því verið leyft að gerast að ekkert hefur verið unnið úr niðurstöðunum til birtingar.
🏠Húsnæðisaðstæður
Í könnuninni má til dæmis sjá þessa skemmtilegu mynd sem sýnir að æ fleiri á þrítugsaldri búa heima hjá mömmu og pabba þangað til árið 2016. En hvað gerðist svo? Góðar upplýsingar eru forsenda fyrir upplýstri umræðu og vandaðri ákvarðanatöku. Ég get ekki fyrir mitt litla líf skilið að tafir á svona birtingum séu látnar viðgangast. Hvernig á að mæta þörfum fólks og skilja hvort það sem sé gert gagnist eitthvað? Síðan 2014 hafa upplýsingar um byrði húsnæðiskostnaðar eftir heimilisgerð ekki verið uppfærðar. Það erfitt að meta það hvernig gangi í húsnæðismálum ef það eru ekki til ítarlegri upplýsingar um það hverjir eigi erfitt með að borga fyrir húsnæðið sitt.
💵Tekjur
Önnur gögn sem ég hef verið að bíða eftir að verði uppfærð í um áratug eru upplýsingar um tekjur eftir atvinnu og landsvæði en það kom síðast út 2008, þá byggt á gögnum frá 2005. Það er ómetanlegt að geta áætlað tekjur sveitarfélags af þeirri stefnu sem mörkuð er í atvinnumálum en auðvitað mjög erfitt ef ekki liggja fyrir betri upplýsingar um atvinnutekjurnar á viðkomandi eða sambærilegu svæði í sömu atvinnugrein.
🏗️Þróunin í miðborginni
Umtalaðasti fasteignamarkaður landsins er auðvitað miðborg Reykjavíkur. Það voru flottar umfjallanir í blöðunum í vikunni um það sem þar er að gerast. Annars vegar viðtal við Þorvald Gissurarson eiganda ÞG verks sem segir frá viðskiptastrategíu sinni og aðkomu að ýmsum verkefnum sem er fróðlegt að kynnast. Viðtalið er óvenju ítarlegt.
Hins vegar var Baldur Arnarson blaðamaður Morgunblaðsins með ítarlega umfjöllun um sölutölur á nýbyggingarreitum í miðborginni. Baldur er yfirleitt með skýra og góða umfjöllun um borgarmál sem ég leita í að lesa. Stafræn stefna Moggans býður hins vegar ekki upp á mjög gott aðgengi að umfjölluninni sem var myndræn og flott. (það má reyndar sjá það núna í tengdri frétt)
Ef þú vilt segja mér hvað þér finnst um það sem ég er að skrifa, spurja spurninga eða leggja eitthvað til þá er einfaldast að svara bara þessum pósti.
Ef þú heldur að einhver sem þú þekkir hefði áhuga á að lesa þetta þá er best að framsenda bara póstinn til viðkomandi.
Ef þú vilt gerast áskrifandi og fá fréttabréf minnst mánaðarlega og yfirleitt oftar. Ýttu þá hér.